Anasayfa Haberler COVID-19'un ekonomiye etkileri
COVID-19'un ekonomiye etkileri

Türkiye’de COVID-19 vakalarının görülmeye başlamasından itibaren altıncı hafta başladı. Dünya gazetesi yazarı Bader Arslan, salgının Türkiye ekonomisine etkilerini makro veriler üzerinden analiz etti. İşte o yazı...

Türkiye’de COVID-19 vakalarının görülmeye başlamasından itibaren altıncı haftaya girdik. Geride bıraktığımız süreçte ekonomide 3 farklı görünüm var: finansal piyasalar, reel ekonomik göstergeler ve reel ekonominin kendisi. Bunlardan üçü de farklı birer resim çiziyor. Örneğin borsa endeksi üçte biri oranında değer kaybettikten sonra ciddi bir toparlanma gösterdi. Reel ekonomide ciddi bir daralma var.
Reel ekonomiye ait veriler ise gecikmeli olarak açıklandıkları için doğal olarak henüz durumu net olarak gösteremiyor. 2020 büyümesine ve diğer ekonomik performans verilerine dair tahminler bu nedenle büyük ölçüde varsayımlara dayanıyor. Ancak yine de elimizde giderek artan sayıda, salgının etkilerini barındıran veri toplanmaya başladı.
Sanayi üretimi ve büyümenin öncü göstergesi olan satın alma yöneticileri endeksi (PMI), son açıklanan Mart 2020 döneminde 48.1’e indi. Son 24 ayda sadece 2 kez 50’nin üzerine çıkan endeks, Mart’ta tekrar daralma bölgesine girmiş oldu. Nisan ayında gerilemenin devamını göreceğiz.
Geçtiğimiz günlerde açıklanan Nisan ayı kapasite kullanım oranı yüzde 61.9 seviyesinde gerçekleşti. 2007 bazı endekste, bu şimdiye kadar gördüğümüz en düşük kapasite kullanımı oldu. Bundan önceki en düşük değer 2008-2009 krizi döneminde Nisan 2009’da yüzde 62 idi.
Mart ayında 58.2 puan düzeyinde olan tüketici güven endeksi, Nisan’da 54.9’a indi. Bu değer, endeksin başlangıç dönemi olan 2004’ten beri en düşük düzey. Salgının etkileri Mart verisinde henüz kendini göstermemişti. Geçen hafta açıklanan Nisan verisi COVID-19 sonrası ilk ölçüm değeri.
Kasım 2019’dan itibaren düşen faizlerin de etkisi ile çift haneli rakamlar ile artan konut satışları Mart ayında yüzde 3 artış gösterdi. Ancak, piyasalardaki normalleşmenin ilk etkilerini de konut satışlarında görebiliriz.
Sanayi üretiminde son açıklanan veri Şubat ayına ait. Ocak ayında yüzde 7.7, Şubat ayında yüzde 7.5 artan endeksin Mart’taki durumunu 14 Mayıs’ta öğreneceğiz. 2015 baz yılı değeri 100 olan endeks, Şubat 2020’de 106.7 düzeyinde. Son yılların en düşük değerine 2019’un Ocak ve Şubat aylarında 98.2 ve 99.2 ile gören endeksin özellikle Mart ayında yavaşlama Nisan’da ise gerileme göreceğiz. Bununla birlikte ekonomideki büyümenin temel belirleyicisi olan sanayi üretim endeksi, yılın ilk çeyreğinde ciddi bir büyüme performansına işaret ediyor.
Tüketimin önemli göstergelerinden biri banka kartı ve kredi kartı ile yapılan harcamaların seyri. Mart sonuna kadar geçen yılın yüzde 20 üzerinde seyreden harcamalar, 20 Mart’tan sonra gerilemeye başladı. Son hafta kartlı harcamalardaki gerileme yüzde 14 oldu. Enflasyonu da ekleyince gerileme yüzde 25 oluyor. Market, gıda ve elektronik harcamalarında artış devam ederken, özellikle seyahat, ulaştırma, yemek, hazır-giyim, mobilya gibi sektörlerde ciddi düşüş var.
Virüs, Türkiye’nin pazarlarındaki talebi gerilettiği için salgının en çok etkileyeceği verilerin başında ihracat geliyor. İhracat 2019’u inişli çıkışlı geçirmesine rağmen yılı yüzde 2 artışla tamamlamıştı. Ocak ve Şubat aylarında yüzde 6 ve yüzde 2’lik artışların ardından Mart ayında yüzde 18 geriledi.
İSO tarafından açıklanan ihracat iklim endeksi, 2008 krizinde gördüğü seviyenin de altına indi. Endeks önümüzdeki aylarda sert bir düşüşe işaret ediyor. Önümüzdeki günlerde açıklanacak Nisan ihracat verisinde yüzde 30’a yakın bir gerileme görebiliriz.
Türkiye’nin ithalatı Eylül 2019’dan itibaren artıyor. Önceki aylarda yüzde 20’lere yaklaşan artış Mart ayında yüzde 3 seviyesine indi. Açıklanacak olan Nisan verisinde yüzde 30 gerilemeye bekleniyor.(Bader Arslan-Dünya)

 

USİAD Bildiren Dergisi

Reklam

Raporlar

Reklam

Kitaplar

Reklam